Wafle gdańskie

Maciej Zając
7 lis 2023
2 minut(y) czytania

Zaktualizowano: 29 gru 2023

Do tradycyjnych karnawałowych kaszubskich wypieków należały różnego rodzaju słodkie łakocie takie jak chruściki, pączki, ciastka anyżki, cytrynowe bezy suszone na piecu. W dawnych czasach wypiekano też zimową porą, w ciężkich, żeliwnych formach wafle, które bardziej przypominają dzisiejsze gofry kojarzące się raczej z miesiącami wakacyjnymi.

Jednakże co w tym miejscu należy zaznaczyć, że na Kaszubach wypiekano, tradycyjne słodkie wafle jak dodatek do popołudniowej kawy.

Zatem jak odróżnić wafla od gofra. Oba produkty wypiekane są w specjalnych formach, oba z podobnego ciasta o płynnej konsystencji jednakże podstawowa różnica jest w kształcie! Gofry przybierają kształt prostokątów a wafle rozety złożonej z pięciu połączonych serduszek.

Historia obu produktów się czasów średniowiecza i ściśle łączy się z tradycją wypiekania hostii (także w specjalnych formach), jednakże te były przeznaczone tylko do celów liturgicznych. Następnie wypiekano wafle (cienkie i słodkie), które stawały się coraz bardzie popularne w Niderlandach, Francji, ale mogli go sobie początkowo pozwolić zakupić bogatsi przedstawiciele elit, przez co były one produktem ekskluzywnym. W XVIII stuleciu moda na wypiek wafli dotarła do księstw niemieckich i stąd dalej na Pomorze, do Szwecji i nawet odległej Norwegii z tym, że w krajach skandynawskich wafle te serwuje się z wędzonym łososiem lub słonym serem.

Najpopularniejszą wersją wafli były wspomniane wyżej wafle w kształcie pięciu serduszek przygotowywane w specjalnej, ciężkiej żeliwnej formie zwanej „wafelnicą”. Był to przedmiot, który można w razie potrzeby umieścić bezpośrednio nad ogniem. Zbigniew Przybylak, w swojej intersującej pracy pt. „Tradycyjna kuchnia pomorsko-wielkopolska”, napisał, że:

„Na Pomorzu prawie w każdym domu znajdowały się ozdobne, ciężkie formy kowalskiej roboty do pieczenia wafli. Korzystano z nich chętnie właśnie zimową porą”.

Niektóre z wafelnic posiadały odlany na zewnątrz przepis na wykonanie wafli. Przysmak ten wypiekano z ciasta przypominającego ciasto naleśnikowe, ale o bogatszym składzie. Wiesława Niemiec w swojej publikacji „O tim, jak przóde lat Kaszëbi warzële” potwierdziła, że

„Najlepsze wafle wychodziły wtedy, gdy dodawano do ciasta siarę od krowy, która się ocieliła. Trochę do wafli, reszta dla cielaczka. Zwyczaj ten do dzisiaj kojarzy się niektórym w ten sposób” .

Upieczone wafle zgodnie z tradycją posypywano cukrem pudrem, można było je miodem lub powidłami.

Kaszubskie wafle wpisane zostały wpisane na listę tradycyjnych produktów regionalnych dla województwa pomorskiego pod nazwą „Wafle gdańskie”. Na Warmii te same wafle znane są pod nazwą „Gofrów pruskich” i również widnieją na liście produktów regionalnych.

Wraz z postępem technologicznym kaflowe kuchni z fajerkami zaczęły odchodzić do lamusa a w raz z nimi żeliwne formy do wypieku wafli. Dziś używa się już innych form przystosowanych do kuchenek gazowych. Z czasem, wraz z modernizacją domowych kuchni, w tym rezygnacją z kuchenek kaflowych z fajerkami, tradycyjne żeliwne formy do wypieku wafli, zaczęto zastępować lżejszymi formami a ówcześnie zastąpiono urządzeniami elektrycznymi.

Lista składników

3 szklanki mąki
3 jajka
1/2 szklanki cukru
2 szklanki kwaśnej śmietany
4 łyżki masła rozpuszczonego
2 łyżeczki proszku do pieczenia
sól

Materiały:

wafelnica
mikser

Czas wykonania:

30 minut

Poziom trudności:

średni

Krok 1

Ucieramy na pianę białka z cukrem a następnie dodajemy żółtka. Stopniowo dodajemy mąkę, sól i śmietanę miksując na niskich obrotach. Rozgrzewamy wafelnicę. Do ciasta dodajemy roztopione masło.